Dit keer wil ik je een voorbeeld laten zien van een cyclus Ontwerpend Leren. Ik maak voor deze les dankbaar gebruik van de ontwikkelde lesmaterialen van Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland bij het prentenboek: Haas en Mol zoeken een uitweg. Je vindt op deze website uitgewerkte lessen en lesvoorbeelden wetenschap&technologie voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Ook tref je er e-learnings over onderzoekend en ontwerpend leren. Heel erg de moeite waard om eens in te duiken.

Ik ging aan de slag met de ontwerpactiviteit bij het prentenboek ‘Haas en Mol zoeken een uitweg’. De links naar de materialen vermeld ik in de tekst. Omdat ik deze activiteit met de kinderen uitvoerde als W&T vakdocent, heb ik de hele les in één sessie van ongeveer 90 minuten uitgevoerd. Wil je er in je eigen groep mee aan de slag, dan zou ik aanraden om het over meerdere momenten te verdelen. Bijvoorbeeld een introductie in de kring, uitwerking in een ontdekhoek of knutselhoek gedurende een langere periode en afsluitend de presentaties.

Het probleem van Haas en Mol

Haas woonde eerst aan de ándere kant van de snelweg. Op een dag werd hij zo nieuwsgierig, dat hij het waagde om de snelweg over te steken. Dat ging bijna goed, want hazen zijn snel, maar auto’s helaas ook. Op het laatste moment werd hij aangereden en daarbij heeft hij zijn poot bezeerd. Aan deze kant van de snelweg gaat het niet goed met haas. De bosdieren plagen hem, hij hoort er niet bij. Hij kan niet goed meer lopen en hij mist zijn eigen huis en vrienden, maar weer oversteken is veel te gevaarlijk. Gelukkig ontmoet hij Mol, die wil hem wel helpen bij het bedenken van een oplossing.

Lees het verhaal voor tot dit punt. Dit is het moment om de kinderen aan het werk te zetten: kunnen zij een oplossing bedenken om haas weer veilig naar de overkant brengen? Ze moeten wel rekening houden met de drukke snelweg én met de bezeerde poot van haas. Hij loopt niet meer zo snel als eerst!

Tip: het verhaal van Haas en Mol is ook beschikbaar via De Voorleeshoek

TASC model gebruiken

Eén van de doelen bij W&T onderwijs is leren om planmatig te werken. Een mooi model dat ook geschikt is voor kleuters is het TASC model.

TASC staat voor Thinking Actively in a Social Context. Het helpt kinderen om de juiste stappen te zetten in het ontwerpproces en daarbij goed samen te werken. In deze activiteit is het tijd voor stap 1 en 2:

1. Wat weet ik van het onderwerp? Hier inventariseren de kinderen de informatie die zij hebben over het onderwerp. Wat weten we al van snelwegen en van hazen? En wat is er met onze haas aan de hand?
2. Wat is de opdracht? De opdracht en de criteria moeten duidelijk zijn: bedenk een oplossing om haas naar de overkant te krijgen. Let daarbij op zijn bezeerde poot. En bedenk dat de auto’s heel snel rijden.

Je ziet op de foto van het TASC-model dat ik dit met simpele tekeningen heb aangegeven. Het TASC-model is hier al compleet ingevuld. Dat is uiteraard ontstaan in het proces met de kinderen samen!

Hoeveel ideeën kan ik bedenken voor Haas en Mol?

Tijd voor stap 3: hoeveel ideeën kan ik bedenken? Brainstormen maar! Ik maak graag gebruik van de werkvorm je stoel is je tafel. De kinderen krijgen een tekenvel en een potlood. Ze zitten op hun knieën voor hun stoel. Alleen of in tweetallen tekenen zij oplossingen voor het probleem. Het prettige aan deze werkvorm is, dat alle kinderen betrokken bezig zijn. Je voorkomt dat alleen de snelle denkers aan de beurt komen in een kringgesprek. En je hebt de ideeën al direct op papier staan. Je kunt de tekeningen gebruiken om verschillende typen oplossingen te inventariseren of als ontwerptekening voor als er straks gebouwd en geknutseld gaat worden.

In deze fase van de opdracht maak ik gebruik van de ideeënstarter. Dit format en alle andere lesmaterialen kun je vinden via deze link: Haas en Mol zoeken een uitweg

Hieronder enkele ideeën van de kinderen:

Wat is het beste idee?

Tijd voor stap 4, 5 en 6 in het TASC-model: stap 4: wat is het beste idee? We bespreken de verschillende ideeën in de kring. Ik verzamel ze op het TASC-model. Nadat we de verschillende ideeën in de kring hebben besproken kiezen de kinderen welk idee ze willen maken. Een belangrijke afspraak is:

Alle ideeën zijn van iedereen!

Je kunt dus verder gaan met je eigen idee, maar je mag ook verder doorgaan op het idee van iemand anders. Samen kom je tot de beste oplossingen.

De kinderen gaan met stap 5: aan de slag om een prototype te maken van hun idee: de oplossing in het klein. In een oud naaikistje heb ik allerhande knutselspullen meegenomen. Dit kwam de kinderen goed van pas: papieren bekers, stokjes, elastiekjes, bierviltjes, rietjes, veel schilderstape, touw, lapjes, wc-rollen, A4 papier, en wat je nog meer kunt vinden aan kosteloos materiaal. Ze mochten ook werken met de bouwmaterialen die in de klas aanwezig zijn.

Wanneer de kinderen denken dat ze hun prototype af hebben, kunnen we testen: stap 6: wat vind ik van het resultaat? Ik heb enkele bouwblokken met Washi-tape omgetoverd tot een ‘snelweg’. Ze bespreken met elkaar of het wel stevig genoeg is, of het goed werkt, en of ze wel aan de criteria hebben gedacht ( werkt het met de snelle auto’s, en hebben ze rekening gehouden met de manke poot van Haas?)

Presenteren!

Het allerleukste moment: stap 7: het presenteren van de oplossingen aan elkaar! Hieronder een selectie van de oplossingen, sommige nog in ontwikkeling:

En, wat hebben we geleerd?

Tot slot maken we het TASC-model helemaal rond door met de kinderen de laatste stap bespreken stap 8: wat ze hebben geleerd van deze opdracht. Volgens de kinderen:

• stevig bouwen
• elkaar helpen
• met tape plakken
• hoe een stoplicht werkt

Mooi opbrengst vind je ook niet! Tot slot lezen we het prentenboek nogmaals en nu helemaal tot het eind. Wat was de oplossing in het boek? Dat verklap ik niet!

Hier nog alle oplossingen die door de kinderen zijn bedacht op een rijtje: een brug, een tunnel, een raket, vliegtuig of helikopter, een glijbaan, een achtbaan, en trampoline met landingskussen, een kanon, een trap, een regenboog, een vogel of unicorn, een touwbrug, een boomhutbrug, een jetpack, een vliegende auto, een slagboom, zebrapad of stoplicht voor de auto’s, een katapult, een vliegend tapijt of een wolk!